Στον κόσμο
Η εκπαίδευση των κωφών παιδιών αρχίζει, σε πολλές χώρες της Ευρώπης, τον 18ο αιώνα.
Ως πρώτη αναφορά μας δίνεται η περίπτωση του ιερέα Abbè Charles Michel de l’ Epèe ο οποίος αναλαμβάνει την εκπαίδευση των δίδυμων κοριτσιών μιας ενορίτισσάς του. Το 1755, ο de l’ Epèe ιδρύει το πρώτο σχολείο κωφών στο Παρίσι όπου διδάσκει και ο ίδιος. Αντίθετος με την άποψη που επικρατούσε στην εποχή του, πιστεύει ότι οι κωφοί μπορούν να εκπαιδευτούν αλλά και ότι η νοηματική γλώσσα είναι η φυσική τους γλώσσα. Κύριος στόχος στη διδασκαλία του είναι η γνωστική ανάπτυξη των μαθητών του και κατόπιν η ανάπτυξη της ομιλίας τους. Οι διδακτικές του μέθοδοι στη διδασκαλία της νοηματικής γλώσσας είναι η δραματοποίηση, η γραφή μέσα από δραστηριότητες και η διήγηση ιστοριών.
Από τη Γαλλία, αρκετοί μαθητές του de l’ Epèe ιδρύουν σχολεία σε χώρες της Ευρώπης (Ολλανδία, Πολωνία, Ιρλανδία, Σουηδία). Το 1817 ο Laurent Clerk, μαθητής του de l’ Epèe, μεταβαίνει στις Η.Π.Α. όπου και ιδρύει το πρώτο σχολείο κωφών με τον Thomas Hopkins Gallaudet.
Η διδασκαλία της νοηματικής γλώσσας απασχολεί ευρέως την επιστημονική και εκπαιδευτική κοινότητα. Το 1880 στο Μιλάνο πραγματοποιείται Διεθνές Συνέδριο στο οποίο συμμετέχουν εκπαιδευτικοί κωφών παιδιών. Το συγκεκριμένο συνέδριο είναι σημαντικό στην ιστορία επειδή σε αυτό έλαβε χώρα η διαμάχη για τη χρήση ή όχι της νοηματικής γλώσσας στην εκπαίδευση των κωφών παιδιών. Επικρατεί ο προφορικός λόγος. Η νοηματική γλώσσα κρίνεται ακατάλληλη για την κοινωνική πρόοδο των κωφών και απαγορεύεται η χρήση της στα σχολεία. Δε διαχωρίζονται οι έννοιες ομιλία και γλώσσα, δίνεται βαρύτητα στην ομιλία και άρα ο κωφός που δε μιλάει είναι ασθενής και ίσως με νοητική καθυστέρηση.
Το 1960 έρχεται ο William Stokoe ο οποίος αλλάζει τη στάση των επιστημόνων για τη νοηματική γλώσσα. Η γλωσσολογική έρευνα του Stokoe στη δομή της αμερικανικής νοηματικής γλώσσας καθώς και άλλες μελέτες σε θέματα κοινωνικά και γλωσσολογικά καταλήγουν στο εξής: οι κωφοί αποτελούν πολιτισμική και γλωσσική μειονότητα. Σταδιακά από τη δεκαετία του ΄80 πολλές χώρες στον κόσμο κερδίζουν την αναγνώριση της εθνικής τους νοηματικής γλώσσας.
Το καλοκαίρι του 2010 έγινε στο Βανκούβερ του Καναδά ένα πολύ σημαντικό συνέδριο για το μέλλον της εκπαίδευσης των κωφών. Μετά από 130 χρόνια αποκηρύχθηκαν όλες οι αποφάσεις του συνεδρίου του Μιλάνου (1880) και χαράχτηκαν ελπιδοφόρες κατευθύνσεις για την εκπαίδευση στο μέλλον. Αναγνωρίστηκε η γλώσσα, η ιστορία και ο πολιτισμός των κωφών.
Στην Ελλάδα
Το 1938 ο Νικόλαος Γραικός ο οποίος είναι κατηχητής στον Ναό των Τριών Ιεραρχών στα Πετράλωνα δέχεται στην ομάδα του ένα κωφό παιδί. Ο αδερφός του, ήδη κατηχητόπουλο του Γραικού, αναλαμβάνει τη διερμηνεία. Στην ομάδα όπου ο κωφός Γιάννης Άντζακας γίνεται δεκτός από τον ιερέα, έρχονται και άλλοι νέοι, φίλοι του, να παρακολουθήσουν την κατήχηση του Νικόλαου Γραικού στη νοηματική γλώσσα. Το 1940 ο κατηχητής τους γίνεται μοναχός στη Μονή της Παναγίας Ξενιάς στον Αλμυρό Βόλου. Είναι πλέον, ο μοναχός Νικόδημος που λίγους μήνες αργότερα υπηρετεί ως εφημέριος στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών. Όλα αυτά τα χρόνια συμπαραστέκεται στους κωφούς και γίνεται μέλος της κοινότητάς τους.
Ο Γιάννης Άντζακας, με την παραίνεση του πατέρα Νικόδημου, κατηχεί τους κωφούς και κάνει κήρυγμα στη θεία λειτουργία για κωφούς. Ο πατήρ Νικόδημος τελεί τους γάμους πολλών ζευγαριών κωφών και τη βάφτιση των παιδιών τους ενώ είναι και ο εξομολόγος τους. Η πρώτη γυναίκα διερμηνέας και κατηχήτρια είναι η Μαρούλα Κατσίμπρα η οποία, μαθαίνοντας σε μικρό χρονικό διάστημα τη νοηματική γλώσσα, το 1948 αναλαμβάνει την κατήχηση των κοριτσιών και των γυναικών της κοινότητας.
Το 1963 ιδρύεται το σωματείο «ο Προφήτης Ζαχαρίας», χώρος διαλέξεων, εκδηλώσεων αλλά και απασχόλησης (μαθήματα κοπτικής ραπτικής) των κωφών. Το 1967 ο πατήρ Νικόδημος χειροτονείται Επίσκοπος Θηβών και Λεβαδείας. Ωστόσο, κάθε εβδομάδα συνεχίζει τις συναντήσεις με τους κωφούς στο χώρο του σωματείου. Μετά από δεκατέσσερα χρόνια, αποσύρεται στη Μονή του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου μέχρι το θάνατό του στις 15 Φεβρουαρίου 1996
Στη χώρα μας η νοηματική γλώσσα ήταν απαγορευμένη μέχρι το 1984. Το 2000 με το νόμο 2817 η ελληνική νοηματική γλώσσα αναγνωρίζεται και εισάγεται ως το βασικό εκπαιδευτικό εργαλείο στην εκπαίδευση των κωφών.
