Το 1923 μία ομάδα δασκάλων από τη Σμύρνη ίδρυσε στη Σύρο το πρώτο σχολείο κωφών στην Ελλάδα. Μετά, το 1932, η ομάδα αυτή (δασκάλες και μαθητές) μεταφέρθηκε στην Αθήνα.
Το Εθνικό Ίδρυμα Προστασίας Κωφών (ΕΙΠΚ)
Στην Αθήνα, το 1907, ο Χαράλαμπος Σπηλιόπουλος και η Ελένη Σπηλιοπούλου ιδρύουν νομικό πρόσωπο για την προστασία των κωφών. Τελικά, μετά από διάφορες καθυστερήσεις, με τον ιδρυτικό νόμο 726/1937 αρχίζει να λειτουργεί το ΕΙΠΚ και το 1938 στεγάζεται στο νέο κτήριο στους Αμπελόκηπους. Εκεί ενώθηκε αργότερα και η ομάδα από τη Σύρο. Από το 1941 ως το 1950 έγινε επίταξη του κτηρίου, και το ΕΙΠΚ στεγάστηκε προσωρινά κοντά στην Ακρόπολη.
Το 1958 ιδρύονται τα παραρτήματα του ΕΙΠΚ στην Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα, το 1959 στις Σέρρες και το 1970 στο Καστέλι Κρήτης. Σήμερα το ΕΙΠΚ λέγεται ΕΙΚ (Εθνικό Ίδρυμα Κωφών). Προσφέρει προσχολική και πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Το ΕΙΠΚ ήταν το ξεκίνημα για την εκπαίδευση των κωφών στην Ελλάδα. Πρωτοπόρες δασκάλες εκεί ήταν τότε η Ελένη Παλατίδου, η Ελένη Βαρυτιμίδου, η Μύρσα Χατζηδάκη και η Μαρία Ισιδώρου, μετεκπαιδευμένες στις ΗΠΑ. Αργότερα ο Δρ. Βασίλης Λαζανάς, φιλόλογος και παιδαγωγός, ανέλαβε την διεύθυνση του ΕΙΠΚ για πολλά χρόνια (1955-1979) και είχε την ευκαιρία να ασχοληθεί με θεωρητικές πλευρές της εκπαίδευσης και με την ιστορία. Δημοσίευσε αξιόλογο έργο. Πρωτοποριακή στήριξη της ειδικής εκπαίδευσης έδωσε και ο Δρ. Κωνσταντίνος Καλαντζής (1911-1988). Οι θέσεις του είναι, ακόμα και σήμερα, επίκαιρες.
Τα πρώτα σωματεία στην Ελλάδα
Το ΕΙΠΚ απετέλεσε την αφορμή για να σχηματιστούν τα πρώτα σωματεία. Το 1948 ιδρύθηκε στην Αθήνα ο Σύλλογος Αποφοίτων Σχολής Κωφαλάλων που αργότερα μετονομάσθηκε Ένωση Κωφών Ελλάδος. Μετά ιδρύθηκαν παραρτήματα στην Πάτρα, στη Θεσσαλονίκη και στον Πειραιά, που αργότερα έγιναν ανεξάρτητα σωματεία. Ιδρύθηκε και ο Αθλητικός Όμιλος Κωφών Ελλάδος. Ακολούθησε η ίδρυση και άλλων σωματείων στην Αθήνα, στην Θεσσαλονίκη, στην Πάτρα, στην Κρήτη και, προς τα τέλη του εικοστού αιώνα, σε όλη σχεδόν την χώρα. Το 1968 ιδρύθηκε και η Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος. Σήμερα η ΟΜΚΕ εκπροσωπεί την Ελληνική Κοινότητα των Κωφών σε εθνικό και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Μεταγενέστερες εξελίξεις στην εκπαίδευση των κωφών
Το 1954 ο Ανδρέας Κοκκέβης, ιατρός και βουλευτής, και η Ηρώ Κοκκέβη ιδρύουν Πρότυπο Σχολείο Κωφών στην Αμφιθέα. Το σχολείο αυτό κατόπιν, διοικείται από την Αμαλία Μαρτίνου, πρώην δασκάλα στο ΕΙΠΚ. Προσέφερε μέχρι το 1986 προσχολική, πρωτοβάθμια και γυμνασιακή εκπαίδευση. Από το 1986 ανήκει πλέον στο Δημόσιο και έχει επί πλέον και λυκειακή εκπαίδευση. Είναι το Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο Κωφών & Βαρηκόων Αργυρούπολης.
Το 1973 η Σοφία Σταρόγιαννη, οδοντίατρος και αξιωματούχος στο Υπουργείο Υγείας, η οποία είχε ήδη ιδρύσει μαζί με άλλους το φιλανθρωπικό Σύλλογο Προνοίας Κωφών & Βαρηκόων, ιδρύει σχολείο κωφών υπό την επίβλεψη του συλλόγου αυτού, αρχικά στην Φιλοθέη και μετά στην Εκάλη. Το σχολείο αυτό προσέφερε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, καθώς επίσης και οικοτροφείο για τους κωφούς μαθητές από την επαρχία. Από το 1982 το σχολείο ανήκει στο Δημόσιο. Είναι το Νηπιαγωγείο και Δημοτικό Κωφών & Βαρηκόων Πεύκης και το Σχολικό Συγκρότημα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κωφών & Βαρηκόων Αγίας Παρασκευής (Γυμνάσιο, Λύκειο και ΤΕΕ (από το 1992). Το ΤΕΕ είναι το μόνο σχολείο στην Ελλάδα που προσφέρει δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση για κωφούς.
Στο Πανόραμα Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε το Γυμνάσιο και Λύκειο Κωφών & Βαρηκόων Θεσσαλονίκης, δημόσιο σχολείο, για να προσφέρει πλήρη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Βόρεια Ελλάδα. Παρατηρείται βαθμιαία αύξηση στα σχολεία κωφών και βαρηκόων σε όλη την χώρα. Με τον Νόμο 1566/1985 θεσπίζεται συνολικά η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση στην χώρα μας. Με τον Νόμο 2817/2000 αναγνωρίζεται η ελληνική ΝΓ και με τον Νόμο 3699/2008 θεσμοθετείται η δίγλωσση εκπαίδευση με την ΕΝΓ και τα ελληνικά. Σήμερα η εκπαίδευση των κωφών ακολουθεί τα σύγχρονα ρεύματα στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ.
Το 1985, χρονιά που βγήκε ο πρώτος νόμος (1566/1985) για την Ειδική Αγωγή, έγινε και το Πανελλήνιο Συνέδριο για το Κωφό Άτομο. Βλέπουμε έντονο ενδιαφέρον για εκπαιδευτικά, κοινωνικά και πολιτισμικά θέματα που αφορούν τους κωφούς. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα συνεργάσθηκαν επίσημα διερμηνείς ΕΝΓ/ελληνικών για την πραγματοποίηση των εργασιών ενός συνεδρίου.
Ο αθλητισμός είναι σημαντική μορφή δραστηριότητας των κωφών. Η Ελληνική Ομοσπονδία Αθλητισμού Κωφών εκπροσωπεί και συντονίζει τον αθλητισμό των Κωφών της χώρας. Συμμετέχουν σε Ευρωπαϊκό (ΕDSΟ) και διεθνές επίπεδο (Ολυμπιακοί Κωφών).
Θέατρο ΕΝΓ
Η θεατρική ομάδα των σχολείων της Αγίας Παρασκευής βραβεύτηκε στο Ηρώδειο το 1998 από τον τότε Υπουργό Παιδείας Δρ. Γεράσιμο Αρσένη. Η Τέχνη του Θεάτρου ΕΝΓ αποτελεί κλασσικό τρόπο έκφρασης των πολιτισμικών στοιχείων των κωφών. Το 1987 παρουσιάστηκε στο Εθνικό Θέατρο το πρώτο μεγάλο σχολικό θεατρικό έργο. Αξίζει επίσης να αναφέρουμε τα σχολεία της Αγίας Παρασκευής με την πλούσια θεατρική παράδοση. Έχουν ανεβάσει την Αντιγόνη του Σοφοκλή (2002) και την Ορέστεια του Αισχύλου (2011-2013).
Σήμερα, οι Κωφοί της Ελλάδος, έχουν μία καταξιωμένη παρουσία στην ελληνική κοινωνία. Σπουδάζουν σε ανώτατες σχολές, εργάζονται για τα δικαιώματά τους. Στο Ελληνικό Κοινοβούλιο το 2007, η Δήμητρα Αράπογλου, εκπροσώπησε επάξια την κοινότητα των κωφών, μέχρι το 2009.
Πηγή: Δρ. Χρυσόστομος Παπασπύρου (Εμείς, οι Κωφοί: Η ιστορία μας, Αναζητώντας τις ρίζες μας μέσα στον χρόνο, Δεκέμβριος 2010).
